Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK), 25 Haziran 2025 tarihinde 81 il valiliğine gönderdiği "Cinsiyet Hormonu İlaçlarının Suistimali" konulu yazıyla, 21 yaş altındaki kişilere hormon düzenleyici ilaçların reçete edilmemesi gerektiğini bildirdi. "Hizmete özel" ibaresiyle iletilen bu yazı, trans gençlerin cinsiyet uyum sürecinde hormon tedavisine erişimini fiilen engelliyor.
Söz konusu bildirim, hem usul hem de esas açısından ciddi hukuki sorunlar içeriyor. Ankara Barosu, alınan karara ilişkin bir değerlendirme notu yayımlayarak düzenlemenin; yetki, sebep, konu, amaç ve usul unsurları bakımından hukuka açıkça aykırı olduğunu ifade etti.
“Yetki dışı ve yasal dayanağı yok”
Ankara Barosu’nun değerlendirmesine göre, Anayasa’nın 13. maddesi uyarınca temel hak ve özgürlükler yalnızca kanunla sınırlandırılabilir. Ancak TİTCK’nın aldığı bu karar herhangi bir kanuni düzenlemeye dayanmamakta ve kurumun yetki sınırlarını aşmaktadır. Kurumun 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili yönetmeliklerde belirtilen görev alanı dışında, transların sağlık hizmetlerine erişimini kısıtlayan bir düzenleme yapması hukuka aykırı bulunuyor.
“Bilimsel temeli yok, gerekçeler soyut”
TİTCK, kararın gerekçesi olarak hormon ilaçlarının “suistimal edildiğini” ve “geri dönüşü olmayan sağlık sorunları oluşturduğunu” öne sürse de bu iddiaları destekleyen hiçbir bilimsel veri ya da somut istatistik sunulmadı. Ayrıca cinsiyet uyum sürecinde hormon tedavileri, uzman doktorlarca yürütülen, multidisipliner ve denetimli tıbbi süreçlerdir. Bu nedenle “amaç dışı kullanım” iddiası mesnetsiz görülüyor.
“Toplumsal değer” gerekçesiyle hak sınırlanamaz
İşlemde yer verilen “aile yapısının ve toplumsal değerlerin korunması” gibi ifadelerin ise Anayasa’ya aykırı olduğu vurgulandı. Temel hak ve özgürlüklerin, belirli ideolojik görüşlere veya toplumsal normlara dayalı olarak sınırlandırılması mümkün değil.
“18 yaşını dolduran bireylerin hakları ihlal ediliyor”
Türk Medeni Kanunu’na göre, 18 yaşını doldurmuş kişiler mahkeme izniyle cinsiyet geçiş sürecini başlatabiliyor. Buna rağmen 18-21 yaş arası kişilerin hormon tedavisine erişiminin engellenmesi, yasal bir çelişki doğuruyor. Aynı yaş grubundaki kişilerin cinsiyet geçiş süreçlerine başlamalarına izin verilirken hormon tedavisinin yasaklanması, uygulamada hak ihlali yaratıyor.
“Şeffaf olmayan bir şekilde yürürlüğe girdi”
TİTCK’nın bildirimi kamuya açık değil; "hizmete özel" ibaresiyle gönderildiği için ne kamuoyuna duyuruldu ne de ilgili sağlık ve meslek kuruluşlarının görüşü alındı. Sürecin kapalı şekilde yürütülmesi, idare hukukunda yer alan şeffaflık ve katılım ilkelerine aykırı bulundu.
